ΑΛΛΑΓΗ ΣΚΗΝΙΚΟΥ

 

Politico: Η Ευρώπη μπροστά στη δική της "ώρα Τραμπ" - Η ακροδεξιά ήρθε για να μείνει

Σε όλη την Ευρώπη, η άκρα δεξιά βρίσκεται σε άνοδο. Οι σημερινές ευρωεκλογές θα αποκαλύψουν πόσο μεγάλη είναι.

Στη Γαλλία, το ακροδεξιό κόμμα Εθνικός Συναγερμός είναι πολύ πιθανό να λάβει το ένα τρίτο των ψήφων, και υπερδιπλάσια ποσοστά συγκριτικά με το δεύτερο, το κόμμα Αναγέννηση του Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν. 

Στη Γερμανία, παρά τα σκάνδαλα με τα οποία έχει συνδεθεί, η ακροδεξιά του AfD αναμένεται να καταλάβει τη δεύτερη θέση, μπροστά από κάθε εταίρο της κυβέρνησης συνασπισμού του καγκελαρίου Όλαφ Σολτς. 

Στην Ιταλία, το δεξιό κόμμα "Αδελφοί της Ιταλίας" της πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι είναι μπροστά από όλα τα άλλα κόμματα. 

Ανάλογα αποτελέσματα αναμένονται σε πολλές από τις μικρότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατά συνέπεια στο επόμενο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προβλέπεται ότι θα υπάρχουν πολλοί περισσότεροι βουλευτές από την ακροδεξιά παρά από την ιστορικά κυρίαρχη δύναμη στο Στρασβούργο, το συντηρητικό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα.

Ώρα Τραμπ για την Ευρώπη

Σε μια ήπειρο που περηφανεύονταν ότι ξεπέρδεψε οριστικά με τα  φαντάσματα του Χίτλερ, του Μουσολίνι και του Φράνκο, η επανεμφάνιση της ριζοσπαστικής δεξιάς ως πολιτικής δύναμης προκαλεί  σοκ.

Ακόμη κι αν τα λαϊκιστικά, εθνικιστικά κόμματα της Ευρώπης δεν σπεύσουν να ασκήσουν διακυβέρνηση από αύριο, το γεγονός και μόνο της τεράστιας επιτυχίας τους θα προκαλέσει μια πολιτική αναταραχή ισοδύναμη με αυτή που προκάλεσε η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ ως προέδρου ων ΗΠΑ το 2016. Τα αποτελέσματα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, εξάλλου, χρησιμεύουν ως βαρόμετρο για το πού κατευθύνεται η εθνική πολιτική σε μερικές από τις πιο κρίσιμες πρωτεύουσες της Ευρώπης.

Πριν από πέντε χρόνια, ένα "πράσινο κύμα" στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του 2019 ώθησε τους πολιτικούς ηγέτες της Ευρώπης να επιταχύνουν την αναδιάρθρωση της ευρωπαϊκής οικονομίας με στόχο να την καταστήσουν κλιματικά ουδέτερη έως το 2050. Φέτος, η παλίρροια ρέει προς την αντίθετη κατεύθυνση. Οι ισχυρές επιδόσεις των κομμάτων που κάποτε όλοι απέφευγαν να συνεργαστούν μαζί τους επειδή τα θεωρούσαν ως υπερβολικά τοξικά θα δείξει στις ευρωπαϊκές πολιτικές ηγεσίες ότι η άκρα δεξιά δεν είναι πλέον προ των πυλών – είναι μέσα στο μέγαρο και κανείς δεν μπορεί πλέον να την αγνοεί. 

Τι κρύβει η άνοδος της ακροδεξιάς

Σε ένα πρόσφατη εκδήλωση τη βελγική πόλη Ντβόρπ, ο Τομ Βαν Γκρίκεν, αρχηγός του ακροδεξιού κόμματος Vlaams Belang, ανέβηκε στη σκηνή με τον κόσ,μο να τον υποδέχεται σαν ροκ σταρ. Το κόμμα του - το οποίο θέλει να διασπάσει το Βέλγιο σε γαλλόφωνη και φλαμαμδόφωνη περιοχή  - στηρίζεται από νέους άνδρες που είναι πρόθυμοι για αλλαγή.

Οι δεξιοί εξτρεμιστές της Ευρώπης έχουν πολλά ονόματα: ακροδεξιοί, σκληροί δεξιοί, ευρωσκεπτικιστές, λαϊκιστές. Όσοι τους ασκούν κριτική  τους αποκαλούν φασίστες ή αυταρχικούς.  Οι ίδιοι προτιμούν να αυτοχαρακτηρίζονται συντηρητικοί, κυρίαρχοι, εθνικιστές — ακόμη και δημοκράτες.

"Η Ευρώπη πρέπει να σταματήσει να μιλά για την ακροδεξιά", λέει ο Γκέρολφ Αμεμανς, μέλος του ολλανδικού Vlaams Belang και πρόεδρος της ακροδεξιάς πολιτικής ευρωομάδας Ευρωπαϊκή Ταυτότητα και Δημοκρατία. "Αν κοιτάξετε τις πολιτικές, αν κοιτάξετε πού βρισκόμαστε, δεν είμαστε πλέον στο περιθώριο της πολιτικής. Τώρα είμαστε εμείς η κεντροδεξιά", πρόσθεσε.

Ενώ η ριζοσπαστική δεξιά έχει αρκετές εκδοχές, αυτό που την ενώνει είναι μια άποψη του κόσμου που επικεντρώνεται γύρω από το εθνικό κράτος, την εχθρότητα προς τους μετανάστες, ειδικά αν είναι μουσουλμάνοι, και τον σκεπτικισμό απέναντι σε υπερεθνικούς οργανισμούς όπως η ΕΕ, οι Ηνωμένες Πολιτείες Έθνη και, σε ορισμένες περιπτώσεις, το ΝΑΤΟ.

Μερικοί πολιτικοί της άκρας δεξιάς είναι οικονομικά φιλελεύθεροι, αλλά οι περισσότεροι υποστηρίζουν ένα ισχυρό, προστατευτικό κράτος — τουλάχιστον για τους πολίτες του. 

Σημείο διχασμού η στάση προς τη Ρωσία

Πέρα από τις επιμέρους διαφορές τους, η Ρωσία είναι το μεγαλύτερο σημείο διχασμού. 

Ορισμένα κόμματα, όπως το AfD ή το Κόμμα Ελευθερίας της Αυστρίας, είναι ανοιχτοί θαυμαστές του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. 

Άλλα, όπως τα Αδέλφια της Ιταλίας της Τζιόρτζια Μελόνι ή το Κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη της Πολωνίας είναι  είτε για λόγους πίστης είτε για λόγους ευκολίας, από τους πιο ένθερμους αντιπάλους του.

Καθώς η ριζοσπαστική δεξιά βγαίνει από το περιθώριο, αντλεί ψήφους από μεγάλα τμήματα της κοινωνίας. Στους υποστηρικτές της περιλαμβάνονται αγρότες και εργαζόμενοι που κατηγορούν τις ευρωπαϊκές πολιτικές για την καθίζηση του βιοτικού τους επιπέδου  αλλά και ψηφοφόροι της μεσαίας τάξης που ανησυχούν για τη μετανάστευση και τη διάλυση αυτών που θεωρούν παραδοσιακές αξίες.

Προσελκύει όμως επίσης όλο και περισσότερους νέους ανθρώπους που αγωνιούν για το αυξανόμενο κόστος ζωής ή απλώς μαγεύονται από το επόμενο νέο πράγμα.

Η μετανάστευση παίζει κεντρικό ρόλο στην άνοδο της άκρας δεξιάς αλλά οι πολιτσμικές διαμάχες για θέματα όπως η πρόσβαση στην άμβλωση ή τα δικαιώματα LGBTQ+. 

Επιλέγεται από τους νέους

Στην άνοδο της άκρας δεξιάς συμβάλλει επίσης η έλλειψη ελκυστικών εναλλακτικών λύσεων. Συνήθως σε περιόδους αστάθειας -πολέμους, πανδημίες, οικονομική αβεβαιότητα- οι ψηφοφόροι συρρέουν προς τα παραδοσιακά κόμματα εξουσίας. Σήμερα, όμως αυτά τα κόμματα έχουν, σε πολλές χώρες, διαλυθεί. 

Για δεκαετίες, η ευρωπαϊκή δεξιά και η ευρωπαϊκή αριστερά κονταροχτυπιούνταν για το κέντρο και σαν δύο μεθυσμένοι πυγμάχοι, έχουν καταρρεύσει, αφήνοντας την αρένα ανοιχτή για νέους αμφισβητίες.

Η έλευση της ριζοσπαστικής δεξιάς στην ευρωπαϊκή σκηνή θα έχει μακροχρόνιο αντίκτυπο. Αυτό γιατί οι πολιτικές δεσμεύσεις που σχηματίζονται στην πρώιμη ενήλικη ζωή τείνουν να διαρκέσουν εφόρου ζωής. Και σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ο Τραμπ και οι Ρεπουμπλικάνοι έχουν τη στήριξη κυρίως των ηλικιωμένων, στην Ευρώπη, η άκρα δεξιά κατακτά σήμερα την ψήφο των νέων — και έτσι πιθανόν να κλειδώνει μια ευρεία υποστήριξη που θα κρατήσει αρκετές δεκαετίες.

ΠΗΓΗ