Η Ευρωπαϊκή Ένωση εντείνει την πίεσή της για αυστηρότερη δράση από τις λιβυκές αρχές για τον περιορισμό της αύξησης των μεταναστευτικών διελεύσεων μέσω της Μεσογείου, αντανακλώντας την αυξανόμενη ανησυχία τόσο για τους ανθρωπιστικούς κινδύνους όσο και για τις πολιτικές επιπτώσεις της παράτυπης μετανάστευσης στις ευρωπαϊκές κοινωνίες.
Η σταθερή προσέγγιση της ΕΕ εν μέσω αυξανόμενων διελεύσεων
Τους πρώτους δύο μήνες του 2025, οι παράνομες διελεύσεις των συνόρων μέσω της διαδρομής της Κεντρικής Μεσογείου —που συνδέει τη Βόρεια Αφρική με την Ευρώπη— αυξήθηκαν κατά 48% σε σύγκριση με πέρυσι. Αυτή η απότομη αύξηση ώθησε τον Επίτροπο Μετανάστευσης της ΕΕ, Μάγκνους Μπρούνερ, να ανακοινώσει μια σταθερή προσέγγιση, με μια αντιπροσωπεία υψηλού επιπέδου να πρόκειται να επισκεφθεί τη Λιβύη, συμπεριλαμβανομένων εκπροσώπων από την Ελλάδα, την Ιταλία και τη Μάλτα.
Η αποστολή τους: να απαιτήσουν αυστηρότερα μέτρα τόσο από την αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ κυβέρνηση στην Τρίπολη όσο και από την αντίπαλη αρχή στα ανατολικά, για να αποτρέψουν την αναχώρηση σκαφών με μετανάστες από τις ακτές της Λιβύης.
Παρά τις συνεχιζόμενες συγκρούσεις και τις καταγεγραμμένες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η Λιβύη παραμένει ένα βασικό σημείο αναχώρησης. Η Κεντρική Μεσόγειος είναι μια από τις πιο επικίνδυνες μεταναστευτικές οδούς στον κόσμο, με 542 μετανάστες να έχουν αναφερθεί νεκροί ή αγνοούμενοι μέχρι στιγμής μόνο το 2025. Πρόσφατες τραγωδίες, όπως η θανατηφόρα βύθιση ενός σκάφους με μετανάστες στα ανοικτά των ελληνικών ακτών το 2023, έχουν μόνο αυξήσει την ευρωπαϊκή επείγουσα ανάγκη.
Η Στρατηγική Επέκτασης της Εξωτερικοποίησης της ΕΕ
Η στρατηγική της ΕΕ υπερβαίνει την διπλωματική πίεση. Μέσω της Αποστολής Συνοριακής Βοήθειας στη Λιβύη (EUBAM Libya), η ΕΕ εργάζεται ενεργά για την ενίσχυση της διαχείρισης των συνόρων της Λιβύης, την ενδυνάμωση των θεσμών ασφαλείας και την επέκταση της συνεργασίας με οργανισμούς όπως η Frontex.
Αυτές οι προσπάθειες αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης πολιτικής «εξωτερικοποίησης» — ανάθεσης του ελέγχου της μετανάστευσης σε τρίτες χώρες για τον περιορισμό των ροών πριν φτάσουν στην Ευρώπη.
Πρόσφατα διαρρεύσαντα έγγραφα δείχνουν ότι η EUBAM εισέρχεται σε μια «φάση ενοποίησης», με βαθύτερη ενσωμάτωση εμπειρογνωμόνων της ΕΕ σε οργανισμούς της Λιβύης, συμπεριλαμβανομένης της αμφιλεγόμενης Λιβυκής Ακτοφυλακής. Η ΕΕ έχει δεσμεύσει εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ στη Λιβύη για τη διαχείριση της μετανάστευσης, τις εθελοντικές επιστροφές και την ασφάλεια των συνόρων.
Ωστόσο, αυτές οι πολιτικές έχουν δεχθεί κριτική για την ενεργοποίηση ή την παράβλεψη των καταχρήσεων, καθώς οι μετανάστες που αναχαιτίζονται στη θάλασσα συχνά επιστρέφονται σε κέντρα κράτησης όπου αντιμετωπίζουν άθλιες συνθήκες και παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους.
Κοινωνική Συνοχή και Πολιτικές Αντιδράσεις στην Ευρώπη
Η αύξηση της παράτυπης μετανάστευσης από την Αφρική δεν αποτελεί μόνο ανθρωπιστικό πρόβλημα, αλλά και πηγή κοινωνικής και πολιτικής έντασης εντός της Ευρώπης. Πολλές ευρωπαϊκές κοινωνίες έχουν βιώσει αυξανόμενη πόλωση, με τις συζητήσεις για τη μετανάστευση να τροφοδοτούν ακροδεξιά κινήματα και να επιδεινώνουν τη συνοχή των πολυεθνικών κοινοτήτων.
Η αντίληψη ότι τα εθνικά σύνορα είναι πορώδη και ότι η ολοκλήρωση παραπαίει έχει οδηγήσει σε αυξημένη υποστήριξη για περιοριστικές πολιτικές και σκεπτικισμό απέναντι στην ικανότητα της ΕΕ να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τη μετανάστευση.
Αυτή η αντίδραση είναι εμφανής στην αυξανόμενη προθυμία των κυβερνήσεων της ΕΕ να δώσουν προτεραιότητα στην ασφάλεια των συνόρων έναντι των ανθρωπιστικών υποχρεώσεων, μερικές φορές εις βάρος των διεθνών κανόνων και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η εξάρτηση από τρίτες χώρες όπως η Λιβύη - παρά την αστάθειά τους και το ιστορικό καταχρήσεων - αντικατοπτρίζει το βάθος της πολιτικής ανησυχίας για τον αντίκτυπο της παράνομης μετανάστευσης στους ευρωπαϊκούς πληθυσμούς.
Ανησυχίες για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τα Όρια της Πολιτικής της ΕΕ
Ενώ η ΕΕ ισχυρίζεται ότι παρακολουθεί τη χρήση των κεφαλαίων και του εξοπλισμού της στη Λιβύη, ανεξάρτητες εκθέσεις υποδηλώνουν ότι η εποπτεία είναι περιορισμένη και ότι η αρχή του «μην βλάπτεις» δεν τηρείται πάντα. Διεθνείς οργανισμοί και ΜΚΟ έχουν καταγράψει επανειλημμένες παραβιάσεις κατά μεταναστών σε κέντρα κράτησης της Λιβύης, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με τις ηθικές και νομικές επιπτώσεις της συνεργασίας της ΕΕ με τις λιβυκές αρχές.
Η έκκληση της ΕΕ για αυστηρότερα μέτρα από τη Λιβύη υπογραμμίζει την περίπλοκη διασταύρωση των προκλήσεων ασφάλειας, ανθρωπιστικών και πολιτικών που θέτει η παράτυπη μετανάστευση σε όλη τη Μεσόγειο.
Καθώς το μπλοκ επιδιώκει να ανακόψει τη ροή στην πηγή της, αντιμετωπίζει αυξανόμενη κριτική για συμβιβασμούς στα ανθρώπινα δικαιώματα και για πολιτικές που μπορεί τελικά να υπονομεύσουν την κοινωνική συνοχή που επιδιώκει να προστατεύσει.
Το δίλημμα παραμένει οξύ: πώς να εξισορροπηθεί η επείγουσα ανάγκη για έλεγχο των συνόρων με τις θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ και τη μακροπρόθεσμη σταθερότητά της.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου